Şəxsiyyət tipləri ve online xarakter təhlili ölçümləri
Hər fərd adam olaraq digərlərindən fərqli xüsusiyyətlərə malikdir və bu onun digər insanlardan fərqliliklərini meydana gətirər. Hər fərd həyat fikiri olaraq digərlərindən ayrıla bilər. Motivlər, müxtəliflik və şiddət baxımından fərqliliklər göstərə bilər. Fərdlər bir-birlərindən fərqli məqsədlərə sahib ola bildikləri kimi, eyni məqsədlərə sahib olan kəslər də, özlərini məqsədlərə çatdıracaq yolların seçkisində fərqli şəkillərdə hərəkət edə bilərlər. Çünki, hər insanda şəxsiyyətin gərəyi olan ehtiraslar, arzular və ehtiyacların şiddətləri fərqlidir. Doğuşdan fizyobiyolojik olaraq fərqli xarakterlərə sahib olunmasının yanında insanlar, hər gün yaşadığı hadisələr, qarşılaşdığı insanlar səbəbiylə daha da fərqliləşməyə üz tutaraq şəxsiyyətini inkişaf etdirdiyi deyilər.
Bütün bu fərqliliklərə baxmayaraq xarakter elm məktəbinin Fransız mütəfəkkirlərindən Le Senne, üç dəyişik faktordan ibarət olan/yaranan şəxsiyyət göstəricisi təyin etmişdir.
-Həyəcanlılıq vəziyyəti
-Təsirlərin davamlılığı vəziyyət
Şəxsiyyətin ortaya çıxması bioloji, psixoloji və ictimai bileşkeleri araşdırmağı lazımlı edər. Örgütsel qanun (hiyerarşik nizam), bəzi ehtiyacların şüur üstünə çıxmasına və təmin edilməsinə səbəb olarkən, bəzilərinin də şüuraltında gizli tutulmasına gətirib çıxarar.
Şəxsiyyətin ölçümləri: Fərdi xüsusiyyətlərin değerlemesi və kəslər arası müqayisə etmə edə bilmək üçün ölçüm lazımlıdır. Öz və quruluş olaraq fərdləri bir-birindən ayırmağa yarayan xüsusiyyətlər, fərdi fərqlilikləri doğuran dəyişik birmlerin xüsusi bileşimlerinden meydana gələr. Doğrudan və bilvasitə ola bilən şəxsiyyət ölçümlərini Hammer aşağıdakı şəkildə qruplaşdırıldırmışdır.
1.Soru (Questionnaires):Ən məşhur metoddur. Ümumiyyətlə yazılı bazende ağızdan suallara, öz haqqında, cavab verilməsi istənər. (Məsələn, nə düşünür, nələri sevir, sıxlıqla nələr edir ? vs. Sorular ümumiyyətlə spesifik formalardır.
2. Müşahidə (Rating by Observes) :İkinci bir ölçüm metodu da müşahidədir. Fərdin əlaqələri (yoldaş, ailə, iş) müşahidə edilər və 1dən 7ə (asosyalden çox ictimaiyə) kimi müxtəlif təsnif etmələr edilər.
3. Digər Metodlar:
Proyeksiya Testi (The Projective Test):Psixoloqların klinika araşdırmalarında istifadə edilər. Adamdan əvvəldən hazırlanmadan bəzi şeylər (bir kart, fotoşəkil, vs.) haqqında danışması; bunu neyə bənzətdiyini və onunla əlaqədar bir hekayə meydana gətirməsi istənər. Bu metod ilk olaraq McClelland (1961) tərəfindən istifadə edilmişdir. Beləcə adamın dəyərləri, vərdişləri, mizacı haqqında məlumat əldə edilməyə çalışılar.
Davranış Testi (The Behavioral Test):Sıxlıqla psixologiya labaratuarlarında yüksək idarə vəziyyətindəki xüsusiyyətləri ortaya çıxarmaq üçün edilən xüsusi araşdırmalarda istifadə edilər. (örneğin; bir bilməcə həll etməsi istənərək bu müddət ərzində göstərdiyi davranışlar (təlaş, hirslilik, vs.) araşdırılar.)
Ayrıca, təşkilat ofislərində, həvəskarca və daha az sistematik şəxsiyyət ölçümləri edilə bilər. Məsələn, çalışanların müraciəti ya da bioqrafiyası üzərində (hobbiləri, maraq sahələri, eğitimsel və keçmişi və karieri, vs.) çalışılaraq daha formal şəxsiyyət ölçümləri yaratmaq və beləcə hansı kəslər hansı işlərə yerləşdiriləcək sualına cavab axtarılar.
Yenə, məqsədlərə görə rəhbərlikdə istifadə edilməyən ancaq gələcəyə istiqamətli daha çox performans və xüsusilə yönetimsel mövzularda yaxşı təxminlər etməyə yarayan şəxsiyyət ölçümləri vardır.
Bu ölçümlər nəticəsini müxtəlif şəxsiyyət tipləri çəkilməkdə; bu tiplər içində ən çox içə dönük-xaricə dönük şəxsiyyət (Jung və Eysenck) üzərində duulmuştur.Catlellin inkişaf etdirdiyi 16 PF testiylə Minnesota çox mərhələli şəxsiyyət envanteri (MMPI) ən çox bilinən kitilik testləridir. mmpi kişilik testi hakkında daha fazla malumat edinin